Tradycją już się stało, że cykliczne imprezy organizowane przez Nekielskie Stowarzyszenie Kulturalne, cieszą się dużym zainteresowaniem mieszkańców tego urokliwego miasteczka i okolicznych miejscowości w gminie Nekla. Nie inaczej było i tym razem. W niedzielne popołudnie 27 lutego 2022 r. w sali widowiskowej Nekielskiego Ośrodka Kultury odbyło się spotkanie z ks. profesorem dr. hab. Janem Grzeszczakiem, który od ponad dziesięciu lat pracuje na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu na stanowisku profesora. Zanim gość zabrał głos, prezes NSK Jerzy Osypiuk powitał Burmistrza Miasta i Gminy Karola Balickiego i ks. Wojciecha Schejnę, proboszcza parafii rzymskokatolickiej pw. św. Andrzeja Apostoła w Nekli.
Początek spotkania miał zupełnie inny przebieg od powszechnie przyjętego scenariusza – prezes Stowarzyszenia poprosił wszystkich zebranych o powstanie i uczczenie minutą ciszy pamięci zmarłego Szczepana Kropaczewskiego, poety, felietonisty, regionalnego historyka i współzałożyciela Czerniejewskiego Stowarzyszenia Kulturalnego „Pokolenia”,długoletniego przyjaciela Nekielskiego Stowarzyszenia Kulturalnego oraz ofiar rosyjskiej inwazji na Ukrainę.
Przechodząc do głównej części spotkania współgospodarz – Jerzy Osypiuk – w kilku zdaniach przedstawił postać księdza profesora i jego zainteresowania naukowe przybyłej do NOK-u publiczności. Okazuje się, że jest Wielkopolaninem. Po ukończeniu Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Kościuszki w Jarocinie w 1986 r. – w wieku dziewiętnastu lat – wstąpił do Prymasowskiego Wyższego Seminarium Duchownego w Gnieźnie. Po dwóch latach formacji został skierowany przez ks. prymasa Józefa Glempa na studia z zakresu języka francuskiego i teologii w Institut Catholique de Paris, które odbył w latach 1988-1990. Po powrocie do kraju i uzyskaniu tytułu magistra teologii maju 1992 r. przyjął święcenia kapłańskie z rąk Biskupa Kaliskiego Stanisława Napierały i został skierowany jako wikariusz do parafii konkatedralnej w Ostrowie Wielkopolskim. W latach 1993-1997 odbył studia specjalistyczne z filozofii na Pontificio Ateneo della Santa Croce w Rzymie, uzyskując stopień licencjata, a w czerwcu 1997 r. doktorat na podstawie rozprawy Dall’Età dello Spirito Santo al New Age. Gioacchino da Fiore nella nuova religiosità, napisanej pod kierunkiem ks. prof. Javiera Villanueva. W latach 1998-2004 był prefektem studiów w Wyższym Seminarium Duchownym Diecezji Kaliskiej w Kaliszu. W tym samym czasie podjął pracę dydaktyczną i badawczą jako adiunkt na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. W 2009 r. uzyskał stopień doktora habilitowanego na podstawie przedstawionego dorobku naukowego oraz rozprawy Pomiędzy utopią i eschatologiczną nadzieją. Idea papieża anielskiego w średniowiecznym i renesansowym profetyzmie. W latach 2012-2015 był rektorem Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Kaliskiej. Jest autorem i redaktorem kilku monografii: Joachim z Fiore. Średniowieczny przyczynek do teologii dziejów, Chwila jest bliska. Wizje końca w literaturze profetycznej (XII-XX wiek), Kretków. Właściciele – zabytki – duszpasterze, a także kilkudziesięciu artykułów naukowych.
Doskonałym pretekstem do zorganizowania spotkania z ks. profesorem Grzeszczakiem był bohater jego wykładu, czyli wspomnienia francuskiego księdza katolickiego Claude'a Antoine'a Pocharda z pobytu w Nekli na przełomie XVIII i XIX wieku. Z zachowanych dokumentów wiadomo, że Pochard mając 20 lat wstąpił do seminarium duchownego w Besançon, miejscowości we wschodniej Francji, położonej w pobliżu granicy ze Szwajcarią. Święcenia kapłańskie otrzymał w czasie wybuchu rewolucji francuskiej, lecz nie zdołał objąć żadnej parafii. Odmówił też złożenia przysięgi – na co zwrócił uwagę profesor Grzeszczak – na konstytucję cywilną kleru. Jesienią 1792 r. zmuszony do opuszczenia ojczyzny skierował się do Szwajcarii, gdzie przez kilka lat imał się różnych zawodów, byle przeżyć. W 1796 r. otrzymał od zaprzyjaźnionego księdza Clerca propozycję wyjazdu na ziemie polskie pod zaborem pruskim, a dokładnie do Nekli. Przyjął posadę guwernera synów ziemianina Józefa Skórzewskiego, starosty gnieźnieńskiego, i Heleny z Lipskich Skórzewskiej – jednego z najznamienitszych rodów wielkopolskich.
Właśnie opowieść o pobycie księdza Pocharda w Nekli i edukowaniu dzieci Skórzewskich: Rajmunda, Ignacego, Hilarego, Józefa i Antoniego, jak również Mariannę Lipską z Czerniejewa (późniejszą żonę Rajmunda) wzbudziły największe zainteresowanie odbiorców. Momentami można było odnieść wrażenie, że słuchacze przyszli na wykład akademicki, co w żadnym razie nie osłabiło zainteresowania tematem. Dodatkowym atutem spotkania był pokaz ciekawego materiału ikonograficznego. Profesor Grzeszczak kilkakrotnie cytował wybrane fragmenty wspomnień francuskiego duchownego z pobytu w Nekli, podkreślając, że był uważnym obserwatorem codziennego życia ziemiaństwa wielkopolskiego początków XIX wieku. Okazuje się, że w zbiorach rękopisów przechowywanych w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu znajdują się trzy tomy zapisków Claude’a Antoine’a Pocharda, które znajdowały się niegdyś w zbiorach Biblioteki Skórzewskich w Czerniejewie. Ksiądz Pochard zgromadził też kolekcję przedmiotów ofiarowywanych mu przez znajomych i rodzinę Skórzewskich.
Tytułem uzupełnienia dodajmy, że ksiądz Pochard za swoją pracę zbierał bardzo pozytywne opinie. Chwalono jego solidność. Początkowo słabo integrował się z lokalnym środowiskiem, ale po źle zaleczonym urazie nogi i śmierci Józefa Skórzewskiego – po 1813 r. – przeniósł się do Komorza, gdzie zmarł na zapalenie opłucnej. Pogrzeb odbył się 6 września 1833 r. w Kretkowie. Rodzina Skórzewskich ufundowała specjalnie dla niego osobny grobowiec przy kretkowskim kościele.
Na koniec spotkania publiczność miała możliwość zadawania pytań, z czego część z nich chętnie skorzystała. Zebrani mieli okazję porozmawiać z księdzem profesorem również prywatnie po jego wystąpieniu.
Mariusz Borowiak
FILM
